Nằm giữa thành phố Huế, nhưng ngôi làng cổ Thủy Biều vẫn giữ được cho mình vẻ đẹp của một làng quê thanh bình với những khu vườn thanh trà ngát hương và những ngôi nhà rường hàng trăm năm tuổi.
Phường Thủy Biều, TP Huế ngày nay là sự hợp nhất của hai ngôi làng cổ thời xưa là Nguyệt Biều và Lương Quán. Theo giải thích thì Thủy là nước, Biều là cái bầu nên có thể hiểu một cách đơn giản Thủy Biều là cái bầu nước. Tên gọi Thủy Biều bắt nguồn từ việc làng này có 3 mặt được bao quanh bởi dòng sông Hương thơ mộng.
Nhờ nằm ở một vị trí đắc địa như thế nên không nơi đâu trong thành phố được tiếp cận với sông Hương từ nhiều góc độ mà lại đẹp lạ như ở Thủy Biều. Từ đồi Vọng Cảnh ta có thể thấy được những góc nhì tuyệt nhất về thiên nhiên thơ mông của Huế, cũng từ đây nhìn qua bên kia bờ sông Hương là những di tích nổi tiếng: điện Hòn Chén, chùa Thiên Mụ và cầu Tràng Tiền.
Từ trung tâm thành phố đi thêm 4 km về phía tây nam, phường Thủy Biều ở đó, vẫn y nguyên như thuở ban đầu với hững công trình kiến trúc cổ, độc đáo và đặc biệt nhất là đấu trường Hổ Quyền Voi Ré. Đấu trường này đã trải qua 183 năm lịch sử, được thiết kế hình vành khăn với thành trong, thành ngoài, khán đài, cổng vào và bậc đá vẫn còn nguyên vẹn với thời gian. Ngồi trên khán đài nhìn xuống sân đấu chính của đấu trường, ta dường như có thể tưởng tượng lại khung cảnh những chú voi và cọp năm xưa đang giao đấu với nhau thật dũng mãnh.
Và đặc biệt điều làm cho Thủy Biều khác với các ngôi làng cổ khác đó là hệ thống nhà rường cổ hơn 100 năm tuổi. Nhà rường là kiến trúc nhà khá đặc biệt, với nhiều rường cột và rường kèo, bên trong không có vách ngăn với lối kiến trúc hình chữ Đinh, Khẩu hoặc Công. Đa số các ngôi nhà rường ở đây được làm từ gỗ mít rừng, gỗ kiền hoặc gõ và gần như tất cả các ngôi nhà đều nhìn về hướng nam.
Nhà rường tiêu biểu cho kiến trúc nhà ở của Huế, trong quá trình đô thị hóa thì những ngôi nhà này đã không còn tồn tại nhiều ở cố đô. Nhưng khi đến với làng Thủy Biều bạn sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng các hình mây cuộn, hoa lá hoặc đường diềm trang trí chạm trổ tinh vi trên các đòn, kèo, xà, cột như những hình ảnh được vẽ nổi trên gỗ.
Miền trung là vùng đất có khí hậu khắc nghiệt nhất cả nước, do đó nhà rường được lợp bằng ngói liệt với 2 lớp dày chồng lên nhau. Nhờ vậy mà khi sống trong nhà mùa hè thì mát mẻ còn mùa đông thì ấm áp. Thêm nữa, mái nhà luôn được thiết kế có độ dốc lớn nên tránh đươc các cơn bão mà không lo bị sụt ngói. Những ngôi nhà bình dị, đơn sơ, nhưng khi bước vào trong sẽ cảm nhận được độ vững chai, thiết kế thuận tiện cho sinh hoạt của gia đình và đặc biệt không thể thiếu được một sân vườn trước nhà – một nét đặc trưng nữa làm nổi bật nên nền văn hóa đậm chất Huế. Môt cái lạ nữa mà ta thấy ở Thủy Biều là các khu vườn ở làng gần như không có rào chắn, hoặc có thì cũng chỉ gọi là tượng trưng bởi những hàng cây xén thấp phân định ranh giới giữa các khu vườn.
Đến với Thủy Biều du khách sẽ có cơ hội thưởng thức món đặc sản hấp dẫn bưởi thanh trà hay còn được người dân nơi đây gọi là trái thanh trà. Trái đặc sản này tuy không to và nặng nhưng róc vỏ và có vị ngọt thanh và không có vị đắng khi uống nước sau ăn. Bưởi thanh trà mỗi năm chỉ cho thu hoạch một vụ, những cây trong vườn tạo nên vẻ đẹp quanh năm. Vào mùa xuân, bưởi ngát hương với chùm hoa trắng muốt, mùa hè thì những trái bưởi non nhỏ xinh xanh xanh trên cành, thu đến cũng là mùa đẹp nhất với những cành tranh trà trĩu quả vươn cành phủ kín đường làng, đong đưa quả trên đầu du khách; đông đến thì những hàng bưởi tĩnh lặng, ấp ủ chờ xuân về.
Khi đã đi du lịch Huế, đến với cố đô xinh đẹp này thì du khách hãy một lần ghé qua Thủy Biều để được hòa mình vào khung cảnh thơ mộng rợp bóng cây, thả hồn vào thiên nhiên với những vườn cây ăn trái xum xuê, sống giữa không gian văn hóa, kiến trúc đậm đà bản sắc xứ sở tím mông mơ.
