Làng Cổ Chất được xem là làng ươm tơ bằng tay nổi tiếng nhất Việt Nam, nhưng những cách thức ươm tơ thủ công truyền thống đang bị thay thế dần bằng những máy móc hiện đại.
Làng Cổ Chất nằm bên dòng sông Ninh Cơ (nay thuộc xã Phương Định, Trực Ninh, Nam Định) từ xa xưa đã nổi tiếng với nghề trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ, dệt lụa với quy trình chế biến thủ công truyền thống.
Thuở ban đầu tơ sản xuất thủ công chỉ được dùng để đan lưới đánh cá trên sông, nhưng sau khi người làng Cổ Chất du nhập thêm nghề ươm, se tơ, dệt lụa. Với bàn tay khéo léo sẵn có, tơ của làng thanh mảnh mềm mại, bền chắc và màu sắc tươi sáng tạo nên những sợ tơ tuyệt đẹp và chất lượng cao.
Người ta chọn loại kén tằm tốt phải mẩy, dễ kéo, ít áo kén, không lớn nhưng phải đồng đều về hình thức. Và sau khi nhập kén về phải làm trong 1 tuần để không nở thành bướm và đứt sợi.
Trước đây, mỗi gia đình đều có lò dệt tơ, nhưng ngày nay đã mai một dần nên người dân không trồng dâu nuôi tằm mà phải nhập kén. Vào thời điểm trời mát mẻ tháng 2, 3, 8, 9, 10 là thời điểm sẽ thu được kén trắng và thời điểm còn lại sẽ có kén đỏ.
Một người dân trong làng chia sẻ, trước đây các xã ven sông Ninh Cơ là nơi cung cấp kén chính cho làng loại kén có chất tơ tốt, nhưng bây giờ lượng kén đã giảm và mọi người phải nhập từ Thanh Hóa, Ninh Bình, Hải Dương.
Đun kén trong nước sôi 100 độ C để keo tơ ra để có thể dễ dàng kéo sợi, với nhiều cách xử lý kéo sợi khác nhau mà người ta gọi là sợi mốt, sợi đũi, sợi mành. Để tránh sợi bị đứt, người làm sợi phải phân loại kỹ lưỡng thành loại 1 và loại 2.
Hiện trong làng nhiều hộ gia đình đã chuyển sang chế biến tơ thành phẩm bằng máy. Với nhân công chủ yếu là người địa phương được đào tạo bài bản để đảm bảo hoàn thành công việc tốt nhất và có năng suất lao động cao.
Nghề ươm tơ cũng tạo nên thu nhập ổn định cho nhân dân địa phương với thu nhập từ 2,5 đến 3,5 triệu đồng trên tháng, tùy từng công việc (ươm tơ, đứng máy, bóc tơ, chọn lọc).
Tơ thành phẩm được mua bởi các thương lái và xuất đi các vùng dệt lụa trong và ngoài nước, làng lụa Vạn Phúc nổi tiếng cũng nhập tơ từ làng cổ chất. Những loại tơ thô thành phẩm có giá khoảng 500 – 600 ngàn đồng, loại tơ thượng hạng chất lượng giá có thể lên tới cả triệu đồng.
