Không chỉ mang lại hương sắc cho đời, làm đẹp cho không gian, những cây hoa tam giác mạch còn mang lại nhiều giá trị về vật chất cho đồng bào Tây Bắc.
Tháng 10 là thời điểm mà khắp các rẻo cao Hà Giang, giữa cái nắng vàng trời thu, những dãy núi đã lại sáng bừng lên hương sắc của loàihoa tam giác mạch.
Tam giác mạch đã và đang trở thành một loài hoa đặc trưng, trở thành biểu tượng của Hà Giang, của những rẻo cao Tây Bắc.
Những cánh hoa tam giác mạch trắng mịn vào mùa xuân
Nếu đi du lịch Tây Bắc vào tháng 10, bạn sẽ được xem những cánh hoa tam giác mạch hồng phớt đậm nắng và gió. Còn nếu đến vào những tháng đầu năm, mùa xuân thì những cánh hoa ấy lại bung nở những cánh trắng mịn màng.
Bốn bề là núi đã hiểm trở, thời tiết khắc nghiệt, nhưng những bông tam giác mạch li ti vẫn mạnh mẽ trồi lên, vẫn xinh tươi làm đẹp cho đời. Tựa như những người dân địa phương, tuy nhỏ bé, gầy gò nhưng luôn vươn lên, làm chủ thiên nhiên, cuộc sống.
Hoa được trồng cả trên những mảnh ruộng bậc thang
Đồng bào ở reo hạt tam giác mạch lẫn vào với những thuở ruộng hoa màu khác, tạo nên những mảng màu đan xen đẹp mắt. Hạt thường được gieo vào sau vụ ngô và đến cuối tháng 11 đầu tháng 12 thì có thể thu hoạch được.
Loài hoa mong manh, nhưng kiêu sa nơi đất đá khô cằn ấy không chỉ khoe sắc hương làm đẹp cho đời mà nó còn được sử dụng nhiều trong đời sống hằng ngày của người dân nơi đây. Để làm thức ăn cho con người, chữa bệnh, làm đẹp,…
Những thân cây hoa còn non có thể hái về để luộc và ăn như rau bình thường. Hạt của hoa sau khi thu hoạch về phơi khô, sau đó xay nhỏ thành bột làm bánh, nếu đã có thời gian đi qua những phiên chợ Đồng Văn hay Mèo Vạc thì bạn sẽ có cơ hội thưởng thức món ăn độc đáo này.
Món bánh làm từ bột của hạt hoa tam giác mạch có mùi vị lạ, đặc trưng. Bánh mềm dẻo như bánh nếp miền xuôi nhưng thơm vị lúa mạch và ngọt đậm đà. Bánh được làm sẵn khi nào ăn sẽ mang ra nướng trên bếp than và đặc biệt thưởng thức chung với món thắng cố của đồng bào người H’mông thì quả thật là tuyệt vời.
Có lẽ độc đáo hơn cả là loại rượu được làm từ quả của cây hoa này. Loại rượu này có mùi vị đặc trưng mà không loại nào có được, nó không tê đầu lưỡi như rượu gạo, không ngọt như vị rượu cần mà là sự dung hòa của vị ngọt và nồng. Người ta mê cái loại rượu ấy là bởi uống là sẽ say, nhưng không vật vã , mê mệt mà là say để bạn muốn thưởng thức thêm một lần nữa.
Ngoài ra, cây tam giác mạch còn được sử dụng trong làm đẹp (bột hạt có thể làm sữa rửa mặt ngăn ngừa mụn), để chữa bệnh (do có tính dược nên tam giác mạch được sử dụng trong điều trị, phòng ngừa nhiều bệnh khác nhau, loại cây này được sử dụng trong cả Đông và Tây y)
